Ο κ. Ερντογάν απέφυγε, στις κοινές δηλώσεις με τον κ. Μητσοτάκη, να επαναφέρει τα περί γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο, που είχε πρόσφατα ανασύρει με αφορμή τα ελληνικά σχέδια για θαλάσσια πάρκα.
Αναφέρθηκε ωστόσο σε «τουρκική» μειονότητα στη Θράκη, και επέμεινε στη θέση των «δύο κρατών» στην Κύπρο, που συνιστά αναγνώριση του ψευδοκράτους και έρχεται σε αντίθεση με τις αποφάσεις του Σ.Α του ΟΗΕ, περί διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Σε κάθε περίπτωση οι οn camera διαφωνίες του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο έμοιαζαν χορογραφημένες. Άλλωστε και οι δύο είχαν προετοιμάσει τις δηλώσεις τους γραπτά, προκειμένου να μην υπάρξουν μη ανεκτές «παραφωνίες» και όλα να εξελιχθούν στη βάση όσων είχαν συμφωνηθεί εξαρχής. Ως εκ τούτου Μητσοτάκης και Ερντογάν, μετά από μιάμιση ώρα κλειστού διαλόγου και άλλων σαρανταπέντε λεπτών διευρυμένων διαβουλεύσεων, εμφανίστηκαν μπροστά στις κάμερες, δείχνοντας αποφασισμένοι να επιμείνουν στο διάλογο παρά τις διαφορές. Η μόνη σοβαρή σύγκρουση μπροστά στις κάμερες αφορούσε όχι τα ελληνοτουρκικά, αλλά τη Χαμάς.
Τουρκική μειονότητα, Κυπριακό και Μονή της Χώρας
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε πως οι δύο πλευρές διαφωνούν στο Κυπριακό, ωστόσο αντίδοτο στη διαφωνία είναι ο διάλογος. Επέμεινε στην ελληνική θέση περί αναζήτησης μίας λύσης στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού, ξεκινώντας με την εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ των δύο μερών.
Σε άλλο σημείο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανέφερε στα περί «τουρκικής» μειονότητας στην Ελλάδα. «Προσμένουμε η θετική ατμόσφαιρα στη σχέση μας να συμβάλλει στην πλήρωση των δικαιωμάτων της τουρκικής μειονότητας στην Ελλάδα», είπε, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να απαντά ότι ο χαρακτηρισμός της μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται από τη Συνθήκη της Λωζάνης. Κάρφωσε μάλιστα την Τουρκία όσον αφορά στην κατάσταση της ελληνικής μειονότητας εκεί λέγοντας ότι στη Θράκη χριστιανοί και μουσουλμάνοι συμπολίτες μας διαβιούν αρμονικά και πως «θα ήταν ευχής έργο αν την ίδια άνθηση γνώριζε ο διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία».
Ο Ερντογάν υπεραμύνθηκε της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί, σημειώνοντας ότι η Τουρκία είναι μία χώρα υπόδειγμα στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας, επισημαίνοντας ότι ως τέμενος είναι ανοιχτή για επίσκεψη από όλους.
Ο Μητσοτάκης απάντησε λέγοντας πως εξέφρασε την «στενοχώρια μας και την δυσαρέσκεια μας» για τη Μονή της Χώρας. Έδειξε ωστόσο να μένει στο ότι θα είναι επισκέψιμο από όλους, σημειώνοντας ότι «κατ’ ελάχιστον είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαφυλάξουμε την ξεχωριστή πολιτιστική αξία αυτού του μνημείου έτσι ώστε να μπορεί να είναι επισκέψιμο από όλους και να μπορούν όλοι να απολαμβάνουν αυτόν τον πολύ σημαντικό πολιτιστικό θησαυρό, που πιστεύω ότι αποτελεί και ένα σημείο αναφοράς στην ιστορία της ίδιας της Κωνσταντινούπολης».
Το… απρόσμενο αγκάθι – Η διαφωνία για τη Χαμάς
Και οι δύο ηγέτες έκαναν ξεκάθαρο τον στόχο του να επικοινωνηθεί μία αίσθηση κανονικότητας που δεν αναιρείται από τις γνωστές διαφορές στις θέσεις των δύο πλευρών.
Το δωμάτιο των κοινών δηλώσεων ωστόσο πάγωσε από τη διαφωνία για την Χαμάς. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ώρα που οι δηλώσεις έβαιναν προς ολοκλήρωση, ενοχλημένος από την αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη πως η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση, πήρε το λόγο για να την υπερασπιστεί χαρακτηρίζοντάς την αντιστασιακή οργάνωση.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός επέμεινε στο χαρακτηρισμό τρομοκρατική οργάνωση για τη Χαμάς, αλλά έσπευσε να σχολιάσει: “Να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε στο θέμα αυτό. Αλλά να συμφωνήσουμε ότι συμφωνούμε στην ανάγκη να υπάρξει άμεση κατάπαυση πυρός για να προστατευθούν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι, που είναι και τα θύματα αυτού του πολέμου”, με τον κ.Ερντογάν να επιδοκιμάζει λέγοντας: “Αυτό μπορεί να γίνει”.
Τα επόμενα ραντεβού
Ενδεικτική του κλίματος ήταν η ανάρτηση του Kυριάκου Μητσοτάκη μετά το πέρας της επίσκεψης στην Άγκυρα.
« Η συνάντησή μας είναι η τέταρτη μέσα στους τελευταίους δέκα μήνες, κάτι που αποδεικνύει πως οι δύο γείτονες μπορούμε πλέον να καθιερώσουμε αυτήν την προσέγγιση της αμοιβαίας κατανόησης» σχολίασε ο κ. Μητσοτάκης.
Σημειώνεται πως οι δύο ηγέτες δρομολόγησαν τα επόμενα ραντεβού τους εντός του 2024. Ο πρωθυπουργός και ο Τούρκος πρόεδρος θα συναντηθούν στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο. Ενδεχομένως να συναντηθούν και διμερώς στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 9-11 Ιουλίου στην Ουάσινγκτον. Αμφότεροι συμφώνησαν εξάλλου η επόμενη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας να πραγματοποιηθεί προς το τέλος του έτους, στην Άγκυρα αυτή τη φορά.