Η αμαξοστοιχία 393 που έκανε το δρομολόγιο Βελιγράδι – Θεσσαλονίκη “στοίχειωσε” τους τυφλούς Νατοϊκούς βομβαρδισμούς στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Εκτός από εννέα επιβάτες, τα υπόλοιπα θύματα δεν βρέθηκαν ποτέ.
Στις 12 Απριλίου 1999 οι πιλότοι του ΝΑΤΟ χτύπησαν στο φαράγγι της Γκρντέλιτσα, περίπου 300 χιλιόμετρα νότια του Βελιγραδίου. Εκείνη την ώρα πάνω στη γέφυρα περνούσε η επιβατική αμαξοστοιχία.
Τα θύματα ήταν δεκάδες, χωρίς να έχει προσδιοριστεί μέχρι σήμερα ο ακριβής αριθμός τους. Μόνο εννέα ονόματα νεκρών επιβατών είχαν ανακοινωθεί. Θεωρείται το πιο θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της Σερβίας.
Υπολογίστηκε ότι περίπου 50 άτομα σκοτώθηκαν ή αγνοούνται. Ο ακριβής αριθμός δεν προσδιορίστηκε ποτέ
“Ο στόχος ήταν η γέφυρα” έλεγε το ΝΑΤΟ
Ήταν Δευτέρα, η δεύτερη ημέρα του Πάσχα. Στις 11.40 το πρωί, (τοπική ώρα), ένα αμερικανικό F-15E Strike Eagle με διπλό χτύπημα από πυραύλους AGM-130, διέλυσε την επιβατική αμαξοστοιχία, ενώ περνούσε τη σιδηροδρομική γέφυρα πάνω από τον νότιο Μοράβα.
Ο πύραυλος χτύπησε το τρένο, αλλά δεν κατέστρεψε τη γέφυρα. Το ΝΑΤΟ αργότερα ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για ένα ατυχές γεγονός, καθώς στόχος ήταν η γέφυρα, ως γραμμή ανεφοδιασμού στις σέρβικες δυνάμεις και όχι το τραίνο.
Η σιδηροδρομική γέφυρα και μνημείο για τα θύματα. Ο πύραυλος χτύπησε το τρένο, αλλά δεν κατέστρεψε τη γέφυρα. Το ΝΑΤΟ αργότερα ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για ένα ατυχές γεγονός. Φωτογραφία – Μάρτιος 2022: Alexandra995
Οι διεθνείς αντιδράσεις και το “πειραγμένο” βίντεο του ΝΑΤΟ
Το περιστατικό ξεσήκωσε αντιδράσεις τόσο στη Σερβία, όσο και διεθνώς. Σύμφωνα με τα Μέσα Ενημέρωσης της Γιουγκοσλαβίας, το χτύπημα πραγματοποιήθηκε με σκοπό να “προκαλέσει πόνο και καταστροφή στο Σερβικό λαό”.
To καθεστώς του Μιλόσεβιτς χαρακτήρισε την επίθεση “έγκλημα”, ενώ η Διεθνής Αμνηστία και άλλες οι διεθνείς οργανώσεις κατέκριναν την επίθεση. Στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε την επόμενη μέρα του βομβαρδισμού και μετά τη διεθνή κατακραυγή που προκάλεσε, η ηγεσία της στρατιωτικής επιχείρησης προσπάθησε να δικαιολογήσει το γεγονός.
Ο στρατηγός Γουέσλι Κλαρκ, τότε διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ισχυρίστηκε ότι η μεγάλη ταχύτητα του τρένου και η μικρή απόσταση από το στόχο, εμπόδισαν την έγκαιρη εκτροπή της βόμβας.
Η απόσταση που εκτοξεύθηκε ο πρώτος πύραυλος εμπόδιζε τον πιλότο να έχει οπτική επαφή με το στόχο, είπαν.
Όταν συνειδητοποίησε ότι χτύπησε το τραίνο, πίστεψε ότι θα μπορούσε να ολοκληρώσει την αποστολή του, χτυπώντας την άκρη της γέφυρας όπου το τραίνο θα είχε ήδη περάσει. Έτσι εκτόξευσε και δεύτερο πύραυλο. Και αυτός χτύπησε το τραίνο.
Το βίντεο που ακολουθεί δείχνει το πρώτο χτύπημα στην αμαξοστοιχία. Η ταχύτητα προβολής θεωρήθηκε παρέμβαση στην πραγματική εικόνα και επομένως αναξιόπιστη πηγή πληροφόρησης:
Αυτή ήταν η επίσημη δικαιολογία. Αλλά χρειάστηκε να ειπωθούν και άλλα. Ο στρατηγός Κλαρκ χαρακτήρισε το δεύτερο χτύπημα ως «σπάνιο ατύχημα», στο οποίο το τραίνο συνέχισε να κινείται στην περιοχή του στόχου, καλυμμένο από καπνό και σκόνη από το πρώτο χτύπημα.
Υποστήριξε ότι ο πιλότος είχε λιγότερο από ένα λεπτό για να αντιδράσει.
Το ΝΑΤΟ για να στηρίξει τις θέσεις του, κυκλοφόρησε το βίντεο με τον βομβαρδισμό της γέφυρας. Η ανάλυση όμως έδειξε, ότι το βίντεο είχε επιταχυνθεί και επομένως δεν έδειχνε τον ακριβή χρόνο κίνησης και αντίδρασης!
Στη συνέχεια το αμερικανικό Πεντάγωνο και το ΝΑΤΟ εξήγησαν ότι το λάθος προέκυψε διότι το βίντεο είχε επιταχυνθεί για την εκτίμηση ζημιών στο πεδίο της μάχης, αλλά δεν το επανάφεραν στην κανονική ταχύτητα, για την συνέντευξη τύπου.
Η στιγμή που ο δεύτερος πύραυλος πέφτει στην ήδη χτυπημένη αμαξοστοιχία
Ο “ανθρωπιστικός πόλεμος”. Το χρονικό των βομβαρδισμών
Στις 24 Μαρτίου του 1999, ώρα 19:45, εκτοξεύτηκαν οι πρώτοι πύραυλοι τύπου Κρουζ από πολεμικά σκάφη του ΝΑΤΟ στην Αδριατική.
Τη διαταγή για την έναρξη των βομβαρδισμών έδωσε ο στρατηγός Γουέσλι Κλαρκ, διοικητής των Νατοϊκών δυνάμεων, από τον τότε Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, τον Ισπανό Χαβιέ Σολάνα.
Η επιχείρηση ξεκίνησε δίχως να υπάρχει έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις της Ρωσίας και της Κίνας. Η κωδική ονομασία ήταν“Operation Allied Force” και “Operation Noble Anvil” (όπως την αποκαλούσαν οι Αμερικανοί) δηλαδή «Επιχείρηση Ευγενές Αμόνι«, η οποία χαρακτηρίστηκε κατ’ ευφημισμό από τα Mέσα Μαζικής Ενημέρωσης των ΗΠΑ ως “ανθρωπιστικός πόλεμος”.
Συμμετείχαν στρατιωτικά 12 χώρες του ΝΑΤΟ, ενώ η Ελλάδα, λόγω της φιλοσερβικής πολιτικής της, κράτησε ουδέτερη στάση.
Οι “παράπλευρες απώλειες”
Οι επιχειρήσεις διήρκεσαν 78 ημέρες, με αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς σε Σερβία, Μαυροβούνιο και Κόσοβο. Οι στόχοι υποτίθεται ότι ήταν στρατιωτικοί και πολιτικοί, αλλά το μεγάλο “θύμα” ήταν ο άμαχος πληθυσμός.
Οι νεκροί άμαχοι πολίτες ως παράπλευρες απώλειες, ήταν περισσότεροι απ’ ότι οι στρατιωτικοί. Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, δεκάδες χιλιάδες έγιναν πρόσφυγες και οι υλικές ζημιές ήταν αναρίθμητες. Ο απολογισμός ήταν αποκαρδιωτικός.
Η επίθεση κατά της Σερβίας από το ΝΑΤΟ, συνέπεσε με τον εορτασμό της επετείου των 50 χρόνων από την ίδρυση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Η ανατροπή του καθεστώτος Μιλόσεβιτς και η προστασία των Αλβανοκοσοβάρων από το ενδεχόμενο εθνοκάθαρσης, ήταν η επίσημη νατοϊκή αποστολή, αλλά η επιχείρηση δεν έπεισε για τις προθέσεις της. Περισσότερο φάνηκε ως “επίδειξη δύναμης”, της πιο ισχυρής στρατιωτικής δύναμης στον κόσμο, σε βάρος μιας μικρής βαλκανικής χώρας και του λαού της.
Φωτογραφία από τον χώρο δίπλα στο μνημείο. Το γεγονός αποτελεί στίγμα για την νεότερη σερβική ιστορία. Μαΐος 2017: MILOŠ COLIĆ
Το τέλος του πολέμου
Τελικά οι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί τερματίστηκαν στις 9 Ιουνίου 1999, με την υπογραφή της λεγόμενης “Συμφωνίας του Κουμάνοβο” (στη Βόρεια Μακεδονία), η οποία και προέβλεπε την ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων (KFOR) στο Κόσοβο, υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ.
Η κατεστραμμένη σιδηροδρομική γέφυρα επισκευάστηκε και λειτούργησε ξανά τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς.
«Δεν πρέπει να φοβάται κανείς τους ανθρώπους, αλλά ό,τι είναι απάνθρωπο μέσα τους», είναι χαραγμένο στο μνημείο των θυμάτων
Στις 12 Απριλίου του 2007 τελέστηκε για πρώτη φορά επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα με αφορμή τα οκτώ χρόνια από την βομβαρδισμό. Η τελετή μνήμης της επετείου της επίθεσης ξεκίνησε στις 11:5 π.μ., την ώρα που χτυπήθηκε το τρένο.
Η αρχική φωτογραφία από την Ομάδα στο Facebook ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΥ (Σ.Φ.Σ) ΑΘΗΝΑΣ
