Πέντε υπομνήματα από διευθυντικά στελέχη του υπουργείου Μεταφορών για τα τρία προβλήματα που οδήγησαν στο έγκλημα των Τεμπών χτυπούσαν από τότε καμπανάκι για την ασφάλεια των επιβατών στα τρένα
Ενήμερος προσωπικά από κορυφαία στελέχη του υπουργείου του για την τραγική κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο και τους κινδύνους που υπήρχαν ήταν τουλάχιστον δύο χρόνια πριν από το φονικό δυστύχημα των Τεμπών ο τότε υπουργός Μεταφορών Κώστας Καραμανλής. Οπως αποκαλύπτει σήμερα το Documento, ήδη από τον Μάρτιο του 2021 διευθυντικά στελέχη του υπουργείου Μεταφορών είχαν ενημερώσει εγγράφως την πολιτική ηγεσία του υπουργείου με τουλάχιστον πέντε αναλυτικά υπομνήματα για τα σημαντικά προβλήματα που υπήρχαν στον ΟΣΕ.
Επρόκειτο για τρία ζητήματα τα οποία άπτονται της ορθής λειτουργίας του οργανισμού. Το πρώτο είχε να κάνει με την επί σειρά ετών υποχρηματοδότηση του ΟΣΕ, η οποία είχε σοβαρό αντίκτυπο στην επαρκή συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο ήδη αντιμετώπιζε μεγάλα προβλήματα. Το δεύτερο ζήτημα είχε να κάνει με την έλλειψη προσωπικού στον ΟΣΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα υπομνήματα που είχαν τεθεί υπόψη του Κ. Καραμανλή γινόταν λόγος για «κατεπείγουσα ανάγκη» πρόσληψης 290 ατόμων. Κάτι που ακόμη και σήμερα, δηλαδή τρία έτη μετά, δεν έχει πραγματοποιηθεί! Το τρίτο ζήτημα αφορούσε τη μη καταβολή από την πλευρά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (νυν Hellenic Train) και της ΣΤΑΣΥ δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ προς τον ΟΣΕ ως «τέλη υποδομής» για τη χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου και άλλες υπηρεσίες.
Παρά τις επίσημες έγγραφες ενημερώσεις, όμως, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών αδιαφόρησε προκλητικά. Οπως έκανε και με τις έγγραφες προειδοποιήσεις των μηχανοδηγών, οι οποίοι έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανό δυστύχημα λόγω «έλλειψης συντήρησης του δικτύου ως απόρροια της υποχρηματοδότησης αλλά και της υποστελέχωσης του ΟΣΕ» και κατά μακάβριο τρόπο επιβεβαιώθηκαν. Ας δούμε όμως αναλυτικά τι ανέφεραν στον Κ. Καραμανλή τα διευθυντικά στελέχη του υπουργείου Μεταφορών.
Εξέπεμπαν SOS για τα οικονομικά
Στις αρχές του 2021 ανώτατα στελέχη του υπουργείου Μεταφορών ενημέρωσαν εγγράφως την πολιτική ηγεσία του υπουργείου για ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα που αφορούσε τον ΟΣΕ. Οπως ανέφεραν, ο οργανισμός σιδηροδρόμων αντιμετώπιζε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα. Συγκεκριμένα, δεν είχε πλέον τη δυνατότητα να εκμεταλλεύεται την περιουσία του, δηλαδή το σιδηροδρομικό δίκτυο, με αποτέλεσμα τα έσοδά του από εμπορική δραστηριότητα να είναι μηδενικά. Ως αποτέλεσμα ο ΟΣΕ διέθετε μόνο δύο πηγές εσόδων: την κρατική επιχορήγηση και τα τέλη πρόσβασης.
Οπως όμως αναλυτικά ενημέρωναν τον τότε υπουργό τα διευθυντικά στελέχη του ΟΣΕ, τα χρήματα της κρατικής επιχορήγησης ανέρχονταν τότε σε 45 εκατ. ευρώ, ενώ οι ετήσιες δαπάνες για τη διετία 2019-20 ανήλθαν σε 85 εκατ. ευρώ, με το μισό τουλάχιστον του ποσού αυτού να αφορά μισθοδοσίες. Το σοκαριστικό που καταδεικνύει την πλήρη αδιαφορία του υπουργού για το τι συνέβαινε στον ΟΣΕ και τι θα μπορούσε να προκληθεί σε επίπεδο ασφάλειας εργαζομένων και επιβατών είναι το εξής στοιχείο, το οποίο μάλιστα τα διευθυντικά στελέχη τού επισήμαναν ιδιαιτέρως: από αυτές τις δαπάνες ως έξοδα συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου του ΟΣΕ αναγνωριζόταν το ποσό των 5 εκατ. ευρώ για το 2019 και 4,6 εκατ. ευρώ για το 2020. Σύμφωνα όμως με τις εκτιμήσεις, για να γίνουν όλες οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του δικτύου απαιτούνταν παραπάνω από 45 εκατ. ευρώ. Δηλαδή τα χρήματα που διατέθηκαν υπολείπονταν κατά… 40 εκατ. ευρώ της πραγματικής ανάγκης, ενώ συνολικά οι ταμειακές ανάγκες του οργανισμού υπολείπονταν 65 εκατ. ευρώ ετησίως σε σχέση με τα έσοδα.
Το 2022 το ύψος της κρατικής επιχορήγησης προς τον ΟΣΕ αυξήθηκε σε 75 εκατ. ευρώ. Ενας από τους λόγους που έγινε αυτό ήταν και οι πιέσεις που ασκήθηκαν προς την ελληνική κυβέρνηση από την Κομισιόν. Ωστόσο, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του Documento, ακόμη και σήμερα από το υπουργείο Μεταφορών δεν έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις απορρόφησης των χρημάτων αυτών για τον σκοπό για τον οποίο διασφαλίστηκαν. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ακόμη και σήμερα δεν έχει εκπονηθεί ένας μακροπρόθεσμος σχεδιασμός συντήρησης των έργων, αλλά αντίθετα διατηρείται το παλιό μοντέλο αποσπασματικής και ελλιπούς συντήρησης σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων υποδομής, τα οποία μπορεί να καταστούν κρίσιμα για την ασφάλεια του δικτύου.
Oφειλές €45 εκατ. στον ΟΣΕ
Η ελλιπής κρατική χρηματοδότηση ήταν η μία μόνο όψη του νομίσματος σε ό,τι αφορά τα οικονομικά του ΟΣΕ. Η άλλη όψη είχε να κάνει με τη μη καταβολή από την πλευρά της Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ) και της ΣΤΑΣΥ δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ προς τον ΟΣΕ ως «τελών υποδομής» για τη χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου και άλλες υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, στις έγγραφες ενημερώσεις προς τον Κ. Καραμανλή από τα διευθυντικά στελέχη του υπουργείου του γινόταν μεταξύ άλλων λόγος για οφειλές ύψους 45 εκατ. ευρώ. Από αυτά, τα 30 εκατ. ευρώ αφορούσαν οφειλές της ΣΤΑΣΥ προς τον ΟΣΕ και τα 14 εκατ. ευρώ της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Ειδικά για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ (νυν Hellenic Train) είχε ανακύψει μεγάλο ζήτημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η τελευταία «σύμβαση πρόσβασης στο σιδηροδρομικό δίκτυο» που είχε υπογράψει η ΤΡΑΙΝΟΣΕ με τον ΟΣΕ ήταν το 2019. Ο λόγος ήταν ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ δεν ήθελε να αποδεχτεί την καταβολή των τελών πρόσβασης στον ΟΣΕ για τη χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου. Με απλά λόγια, το 2021 είχαν παρέλθει ήδη δύο και πλέον χρόνια που δεν είχε ρυθμιστεί η καταβολή ενός σημαντικού εσόδου προς τον ΟΣΕ, πολύτιμου για την εύρυθμη λειτουργία και την κάλυψη των αναγκών συντήρησης του δικτύου.
Το εντυπωσιακό είναι πως ακόμη και σήμερα το ζήτημα αυτό δεν έχει επιλυθεί, παρότι ήδη από το 2021 ο ΟΣΕ είχε αποστείλει σχετικό εξώδικο στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ και επιστολές στη Hellenic Train και τη ΡΑΣ για τις οποίες η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών είναι ενήμερη.
Οι προσλήψεις που δεν έγιναν
Το τρίτο ζήτημα για το οποίο τα διευθυντικά στελέχη του υπουργείου Μεταφορών είχαν ενημερώσει προσωπικά την πολιτική ηγεσία αφορούσε την ανάγκη πρόσληψης προσωπικού στον ΟΣΕ. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, ήταν Μάιος του 2021 όταν ο Κ. Καραμανλής και ο τότε υφυπουργός Μεταφορών Ιωάννης Κεφαλογιάννης ενημερώθηκαν ότι έπρεπε άμεσα να προσλάβουν 290 άτομα στον ΟΣΕ. Επρόκειτο για διάφορες ειδικότητες, όπως για παράδειγμα μηχανικούς, σταθμάρχες, τεχνικούς, χειριστές μηχανημάτων κ.λπ., οι οποίες χαρακτηρίζονταν ως «κατεπείγουσα ανάγκη», καθώς τυχόν «καθυστέρηση» θα επιβάρυνε το ήδη υφιστάμενο ζήτημα εύρυθμης λειτουργίας του σιδηροδρόμου. Για τους λόγους αυτούς ζητούσαν μάλιστα οι προσλήψεις αυτές να γίνουν εκτός των διαδικασιών που προβλέπει το ΑΣΕΠ, μέσω τροπολογίας που θα κατατίθετο στη Βουλή, ώστε να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον Οκτώβριο του 2021.
Η έκκληση περί κατεπείγουσας ανάγκης δεν εισακούστηκε. Επτά μήνες μετά, με πράξη υπουργικού συμβουλίου (ΠΥΣ) αποφασίστηκε να προσληφθούν μόλις 117 άτομα στον ΟΣΕ από τα 290 που είχαν εισηγηθεί στον Κ. Καραμανλή. Δηλαδή λιγότερα από τα μισά και ενώ είχαν επισημάνει στον υπουργό Μεταφορών την κρισιμότητα των προσλήψεων.
Αρκετούς μήνες μετά, συγκεκριμένα τον Μάιο του 2022, αποφασίστηκε με υπουργική απόφαση η πρόσληψη 90 ατόμων στον ΟΣΕ, αφού στο μεταξύ είχε περάσει ένας χρόνος από την αρχική εισήγηση. Οι διαδικασίες προχώρησαν αλλά ξανά με αργούς ρυθμούς. Ο ΟΣΕ συνέταξε τη σχετική προκήρυξη υπό την έγκριση του ΑΣΕΠ τον Δεκέμβριο του 2022, ενώ δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2023. Ενάμιση χρόνο μετά την αγωνιώδη έκκληση και ένα μήνα πριν από το φονικό δυστύχημα των Τεμπών. Για τις προσλήψεις υπέβαλαν αίτηση περί τα 11.000 άτομα. Ωστόσο μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει προσληφθεί. Η αδράνεια της πολιτικής ηγεσίας είναι πρωτοφανής ακόμη και μετά το έγκλημα των Τεμπών.
Τα εξώδικα των μηχανοδηγών
Για τα προβλήματα αυτά και για τους κινδύνους που συνεπάγονταν η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών είχε ενημερωθεί ουκ ολίγες φορές εγγράφως και από την Πανελλήνια Ενωση Προσωπικού Ελξης (μηχανοδηγοί). Συγκεκριμένα, το σωματείο είχε αποστείλει προσωπικά δύο επιστολές στον Κ. Καραμανλή, με τις οποίες εξέθετε τα προβλήματα που υπήρχαν σχετικά με την ασφάλεια εργαζομένων και ταξιδιωτών. Η πρώτη στις 26 Αυγούστου 2020, όταν υπήρξε «σοβαρό συμβάν» με αμαξοστοιχία που είχε αναχωρήσει από το Κιάτο με προορισμό το Αίγιο. Οι εργαζόμενοι θορυβήθηκαν και ζήτησαν από τον υπουργό άμεση εκπόνηση συστάσεων για την πιστή τήρηση των κανονιστικών διατάξεων και άμεση λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων που θα ελαχιστοποιούσαν την πιθανότητα επανάληψης παρόμοιου περιστατικού.
Στην ίδια επιστολή τους οι εργαζόμενοι καθιστούσαν σαφές προς τον υπουργό ότι «στο μεγαλύτερο (πέραν του 90%) μέρος της σιδηροδρομικής υποδομής δεν λειτουργούν τα φωτοσήματα και η τηλεδιοίκηση, όπως και το σύστημα του συρμού έναντι του ανθρώπινου λάθους (ETCS), γαλαρίες (σ.σ.: τούνελ) στον προαστιακό της Αθήνας δεν φωτίζονται και εντός αυτών δεν λειτουργούν τα συστήματα επικοινωνίας» κ.ά. Μάλιστα το σωματείο δήλωνε ξεκάθαρα την πρόθεσή του να συνεργαστεί με όλους τους αρμόδιους φορείς προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί κάθε πιθανότητα αντίστοιχου συμβάντος, όπως του εκτροχιασμού που είχαν ήδη περιγράψει.
Παρακαλούσαν για συνάντηση και λύση
Μια δεύτερη επιστολή με αποδέκτη τον γενικό γραμματέα Μεταφορών, η οποία φυσικά έχει κοινοποιηθεί στον Κ. Αχ. Καραμανλή, στάλθηκε από το σωματείο των εργαζομένων στις 29 Οκτωβρίου 2021. Σε αυτήν απαριθμούνταν τα ατυχήματα που είχαν σημειωθεί το 2020 και το 2021, ενώ οι εργαζόμενοι απηύθυναν έκκληση για συνάντηση ώστε να συζητηθούν και να επιλυθούν τα προβλήματα που σχετίζονταν με την ασφάλειά τους.
Επίσης στην ίδια επιστολή απαριθμούσαν τους εκτροχιασμούς και τις συγκρούσεις που είχαν σημειωθεί στο σιδηροδρομικό δίκτυο από τον Αύγουστο του 2020 μέχρι τον Οκτώβριο του 2021. Οι μηχανοδηγοί χτυπούσαν καμπανάκι προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών. «Εκτός αυτών, η συχνότητα των οποίων είναι εξαιρετικά ανησυχητική τους τελευταίους μήνες, υπάρχουν δεκάδες άλλα μικροσυμβάντα (λιθοβολισμοί συρμών, μονογραμμήσεις, βραδυπορίες δεκάδων χιλιομέτρων κ.λπ.), τα στοιχεία των οποίων έχει στη διάθεσή του το Σωματείο μας, έχοντας ενημερώσει τις αρμόδιες αρχές» ανέφεραν χαρακτηριστικά. Δυστυχώς, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις τους προς τους αρμόδιους, δεν εισακούστηκαν ποτέ, όπως δεν εισακούστηκαν ούτε τα έμπειρα διευθυντικά στελέχη του υπουργείου Μεταφορών.
Διαβάστε επίσης:
Guardian: «Ολοκληρωτικός πόλεμος ή αποκλιμάκωση;» – Στο μυαλό του Μπενιαμίν Νετανιάχου
ΣΥΡΙΖΑ: Σήμερα τα αποτελέσματα των προκριματικών για τις Ευρωεκλογές – Αυτά είναι τα φαβορί
Ακρίτα για Μέση Ανατολή – Άδωνη: «Κι έμεινε ο υπουργός με το παραποιημένο εθνικό σύμβολο αμανάτι»
Παίζει τα ρέστα του τον Ιούνιο ο Μητσοτάκης
Κύρτσος: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη πανηγυρίζει που βρίσκεται στον πάτο της Ευρώπης!
Έγκλημα Τέμπη: Λένε ψέματα ακόμα και για τη θέση του αγωγού
Guardian: «Ολοκληρωτικός πόλεμος ή αποκλιμάκωση;» – Στο μυαλό του Μπενιαμίν Νετανιάχου
Ζελένσκι: «Η Ουκρανία έχει ανάγκη τη βοήθεια των συμμάχων, ακριβώς όπως το Ισραήλ»